1.2. اسناد بنیادین

چند سال پس از راه‌اندازی اولیه، دبیان به معرفی اصولی پرداخت که برای یک پروژه نرم‌افزار آزاد ضروری بودند. این تصمیم‌گیری امکان رشد متناسب و صلح‌آمیز را برای تمام اعضای پروژه به صورت یکسان فراهم می‌آورد. برای تبدیل شدن به توسعه‌دهنده دبیان، هر کاندیدا باید حمایت و تبعیت خود از این اصول بنیادین را به همگان ثابت کند.

The development process is constantly debated, but these Foundation Documents are widely supported and consensual, and thus rarely change. The Debian constitution also offers other guarantees for their stability: a three-quarter qualified majority is required to approve any amendment.

1.2.1. تعهد نسبت به کاربران

The project also has a “social contract”. What place does such a text have in a project only intended for the development of an operating system? It is quite simple: Debian works for its users, and thus, by extension, for society. This contract summarizes the commitments that the project undertakes. Let us study them in greater detail:

دبیان به صورت ۱۰۰٪ آزاد باقی می‌ماند.
این قانون شماره ۱ است. دبیان به طور خالص شامل نرم‌افزار آزاد است و خواهد بود. به علاوه، تمام نرم‌افزارهایی که درون پروژه توسعه می‌یابند آزاد خواهند بود.
چشم‌انداز فراتر از نرم‌افزار
The first version of the Debian Social Contract said “Debian Will Remain 100% Free Software”. The disappearance of this last word (with the ratification of Version 1.1 of the contract in April of 2004) indicates the will to achieve freedom, not only in software, but also in the documentation and any other element that Debian wishes to provide within its operating system.
This change, which was only intended as editorial, has, in reality, had numerous consequences, especially with the removal of some problematic documentation. Furthermore, the increasing use of firmware in drivers poses problems: many are non-free, yet they are necessary for proper operation of the corresponding hardware. With the ratification of Version 1.2 of the contract in 2022, just before the Bookworm release, the project decided to address this issue with an addition to the last item in the contract.
ما در جامعه نرم‌افزار آزاد مشارکت خواهیم داشت.
هر عملکردی که منجر به ارتقاء یک پروژه در دبیان گردد به صاحب اصلی کار (که “توسعه‌دهنده اصلی” نامیده می‌شود) فرستاده می‌شود. در حالت کلی، دبیان با جامعه کاربری خود همکاری دارد تا اینکه به تنهایی کار کند.
جامعه کاربری توسعه‌دهندی اصلی یا توسعه‌دهنده دبیان؟
The term “upstream author” means the author(s)/developer(s) of a work, those who write and develop it. On the other hand, a “Debian developer” usually uses an existing work to transform it into a Debian package - the term (Debian or downstream) “maintainer” is better suited here.
In practice, there can be overlaps between both roles: the Debian maintainer may write a patch, which benefits all users of the work. In general, Debian encourages those in charge of a package in Debian to get involved in “upstream” development as well (they become, then, contributors, without being confined to the role of simple users of a program). Or the Debian developer creates tools or documentation for the Debian distribution, like packaging helpers (e.g. debhelper) or integration frameworks (e.g. ca-certificates) and becomes an “upstream author” for those creations.
ما مشکلات را پنهان نگاه نمی‌داریم.
Debian is not perfect, and, there will be new problems to fix every day. Debian will keep its entire bug report database open for public view at all times. Reports that people file on-line will promptly become visible to others.
اولویت اول ما کاربران و نرم‌افزار آزاد هستند.
This commitment is more difficult to define. Debian imposes, thus, a bias when a decision must be made, and will discard an easy solution for the developers that will jeopardize the user experience, opting for a more elegant solution, even if it is more difficult to implement. This means to take into account, as a priority, the interests of the users and free software. Multiple roles within the project are dedicated to help achieving this goal.
کارهایی که با استانداردهای نرم‌افزار آزاد ما انطباق ندارند.
Debian accepts and understands that users may want to use some non-free programs. That is why the project allows usage of parts of its infrastructure to distribute Debian packages of non-free software that can safely be redistributed.
جامعه کاربری برای قسمت غیر-آزاد یا علیه آن؟
The commitment to maintain a structure to accommodate non-free software (i.e. the “non-free” section, see the sidebar VOCABULARY The main, contrib, non-free, and non-free-firmware archives) is frequently a subject of debate within the Debian community.
مخالفان اعتقاد دارند که این کار افراد گوناگونی را از نرم‌افزار آزاد دور خواهد کرد و با اصول اولیه نرم‌افزار آزاد تناقض دارد. موافقان بر ایده هستند که بسیاری از قسمت‌های یک بسته غیر-آزاد “تقریباً آزاد” هستند که توسط یک یا چند محدودیت آزاردهنده مدیریت می‌شوند (که شایع‌ترین آن‌ها عدم استفاده تجاری از نرم‌افزار به حساب می‌آید). با توزیع این بسته‌ها در شاخه غیر-آزاد، ما به صورت غیر مستقیم این پیام را به توسعه‌دهنده اصلی منتقل می‌کنیم که اگر نرم‌افزار خود را بتواند در شاخه اصلی قرار دهد، بهتر شناخته خواهد شد و افراد بیشتری از آن بهره می‌برند. آن‌ها به صورت مودبانه دعوت می‌شوند تا مجوزهای خود را با توجه به این سیاست تغییر دهند.
After a first and unfruitful attempt in 2004, the complete removal of the non-free section is unlikely to return to the agenda, especially since it contains many useful documents that were moved simply because they did not meet the new requirements for the main section. This is especially the case for certain software documentation files issued by the GNU project (in particular, Emacs and Make). Many modern systems further also require so called “firmware“, small binary files, which are necessary to run specific hardware. Many of these files do not meet the requirements for the main or contrib section, and thus remain “non-free“.
In 2022, the project decided in the General Resolution (GR) 2022-003 that in upcoming releases, Debian Bookworm being the first one, the official installation media will contain all firmware files, even if non-free, to enable the use of Debian with hardware that requires such firmware. This major change was ratified with Version 1.2 of the contract.
→ https://www.debian.org/vote/2022/vote_003

وجود پیوسته قسمت غیر-آزاد در این سال‌ها به عامل اختلاف برانگیز با بنیاد نرم‌افزار آزاد تبدیل شده است و دلیل اصلی است که آن‌ها حاضر نیستند دبیان را به عنوان یک سیستم عامل کاملاً آزاد توصیه و معرفی کنند.

1.2.2. دستورالعمل‌های نرم‌افزار آزاد دبیان

This reference document defines which software is “free enough” to be included in Debian. If a program's license is in accordance with these principles, it can be included in the main section; on the contrary, and provided that free distribution is permitted, it may be found in the non-free section. The non-free section is not officially part of Debian; it is an added service provided to users. A more detailed explanation of the different parts of the Debian archive can be found in the sidebar VOCABULARY The main, contrib, non-free, and non-free-firmware archives.

جدای از یک شیوه انتخاب برای دبیان، این متن بیانگر نوعی نرم‌افزار آزاد نیز هست که پایه و اساس “بیانیه اوپن سورس” را تشکیل می‌دهد. به لحاظ تاریخی، یکی از اولین توضیحات رسمی در رابطه با مفهوم “نرم‌افزار آزاد” به حساب می‌آید.

The GNU General Public License, the BSD License, and the Artistic License are examples of traditional free licenses that follow the 9 points mentioned in this text. Below you will find the text as it is published on the Debian website.

→ https://www.debian.org/social_contract.html#guidelines

توزیع مجدد به صورت آزاد
مجوز یک برنامه دبیان هیچ گروهی را از فروش یا واگذاری رایگان نرم‌افزار به عنوان مجموعه‌ای از ابزارهای متفاوت خود، باز نمی‌دارد. مجوز شامل هیچگونه هزینه جانبی برای فروش نمی‌باشد.
سورس کد
برنامه باید شامل سورس کد باشد، همچنین در کنار انتشار نسخه باینری باید سورس کد آن را منتشر سازد.
کار مشتق‌شده
مجوز باید اجازه تغییرات و کار مشتق‌شده را بدهد، همچنین باید اجازه توزیع مجدد آن‌ها تحت همان شرایط نرم‌افزار اولیه را فراهم سازد.
جامعیت با سورس کد توسعه‌دهنده اصلی
مجوز ممکن است سورس کد تغییر یافته را در توزیع مجدد محدود سازد تنها در صورتی که مجوز اجازه توزیع “فایل‌های پچ” را به همراه سورس کد با هدف تغییر در برنامه‌ای که در حال ساخت است، داده باشد. مجوز باید به طور خاص اجازه توزیع نرم‌افزاری را که از سورس کد تغییر یافته ساخته شده است، بدهد. همچنین ممکن است کارهای مشتق‌شده از نرم‌افزار را تحت نام یا نسخه دیگری توزیع کند (این یک توافق است. گروه دبیان تمام نویسندگان را تشویق می‌کند که فایل‌ها، سورس کد یا باینری خود را نسبت به تغییرات محدود نسازند.).
عدم تبعیض بین افراد و گروه‌ها.
مجوز نباید هیچگونه تبعیضی درباره شخص یا گروهی خاص قائل شود.
عدم تبعیض بین رشته‌های مختلف
مجوز نباید هیچ فردی را در استفاده از نرم‌افزار مخصوص به یک حوزه مشخص، محدود سازد. برای نمونه، نباید برنامه‌ای را در رشته تجارت یا تحقیقات ژنتیکی محدود ساخت.
توزیع مجوز
حقوق متصل به یک برنامه باید شامل حال تمام کسانی شود که برنامه برای آن‌ها توزیع شده است بدون آنکه نیاز به اجرای مجوزی خاص از یک گروه دیگر باشد.
مجوز نباید مخصوص به دبیان باشد.
حقوق متصل به یک برنامه نباید وابسته به همان برنامه که در سیستم دبیان موجود است، باشند. اگر شرایطی پیش بیاید که برنامه از دبیان خارج شده یا بدون آن توزیع گردیده است، تمام افرادی که برنامه برای آن‌ها توزیع مجدد شده است باید همان حقوق اولیه در سیستم دبیان را داشته باشند.
مجوز نباید روی نرم‌افزارهای دیگر تاثیر بگذارد.
مجوز نباید بر روی سایر نرم‌افزارهای دیگر که در کنار آن توزیع شده‌اند، محدودیت ایجاد کند. برای نمونه، مجوز نباید اصرار داشته باشد سایر نرم‌افزارهایی که در کنار آن روی دیسک قرار گرفته‌اند، حتماً نرم‌افزار آزاد باشند.
بازگشت به مقدمات کپی‌لفت
کپی‌لفت اصلی است که بر اساس استفاده از کپی‌رایت برای ضمانت بخشیدن در مورد آزادی یک اثر و مشتقات آن بکار می‌رود، بجای آنکه آن را محدود سازد، حالتی که در نرم‌افزار انحصاری اتفاق می‌افتد. همچین یک بازی با لغت در مورد “copyright” نیز به شمار می‌رود. ریچارد استالمن به این نکته پی برد هنگامی که یکی از دوستانش، fond of puns، در نامه‌ای به او نوشته بود: “copyleft: all rights reversed”. کپی‌لفت بر ماندگاری آزادی نسبت به توزیع یک اثر اصلی یا تغییریافته اصرار می‌ورزد (معمولاً یک برنامه). بنابراین، این امر ناممکن است که به توزیع نرم‌افزاری انحصاری بپردازیم که خود آن از یک نرم‌افزار منتشرشده تحت کپی‌لفت نشات گرفته باشد.
The most well-known family of copyleft licenses is, of course, the GNU General Public License (GPL) and its derivatives, the GNU Lesser General Public License (LGPL), and the GNU Free Documentation License (GFDL). Sadly, the copyleft licenses are generally incompatible with each other. Consequently, it is best to use only one of them.
Example licenses
The “GPL”, “BSD”, and “Artistic” licenses are examples of licenses that we consider “free”.
بازگشت به مقدمات مجوزهای آزاد
مجوز عمومی همگانی گنو، مجوز بی‌اس‌دی و مجوز هنری هر سه با رویکردهای نرم‌افزار آزاد دبیان مطابقت دارند، با اینکه هر یک برای اهداف متفاوتی ساخته شده‌اند.
The GNU GPL, used and promoted by the FSF (Free Software Foundation), is the most common. Its main feature is that it also applies to any derived work that is redistributed: a program incorporating or using GPL code can only be distributed according to its terms. It prohibits, thus, any reuse in a proprietary application. This poses serious problems for the reuse of GPL code in free software incompatible with this license. As such, it is sometimes impossible to link a program published under another free software license with a library distributed under the GPL. On the other hand, this license is very solid in American law: FSF lawyers have participated in the drafting thereof, and have often forced violators to reach an amicable agreement with the FSF without going to court.
→ https://www.gnu.org/copyleft/gpl

The BSD license is the least restrictive: everything is permitted, including use of modified BSD code in a proprietary application.
→ https://www.opensource.org/licenses/bsd-license.php

Finally, the Artistic License reaches a compromise between these two others: integration of code in a proprietary application is permitted, but any modification must be published.
→ https://www.opensource.org/licenses/artistic-license-2.0.php

The complete text of these licenses is available in /usr/share/common-licenses/ on any Debian system (in case of BSD the newer 3-Clause License).

جامعه کاربری بروس پرنس، رهبری بحث‌برانگیز

Bruce Perens was the second leader of the Debian project, just after Ian Murdock. He was very controversial in his dynamic and authoritarian methods. He, nevertheless, remains an important contributor to Debian, to whom Debian is especially indebted for the editing of the famous “Debian Free Software Guidelines” (DFSG), an original idea of Ean Schuessler. Subsequently, Bruce would derive from it the famous “Open Source Definition”, removing all references to Debian from it.

→ https://opensource.org/

خروج او از پروژه با احساسات عاطفی همراه بود، اما بروس ارتباط خود با دبیان را هیچگاه قطع نکرد تا جایی که به تبلیغ این توزیع محافل اقتصادی و سیاسی می‌پرداخت. او هم اکنون در میلینگ لیست حضور نسبتاً فعالی دارد و نظرات خود را درباره پروژه ارائه می‌دهد.

Last anecdotal point, it was Bruce who was responsible for inspiring the different “codenames” for Debian versions (1.1 — Rex, 1.2 — Buzz, 1.3 — Bo, 2.0 — Hamm, 2.1 — Slink, 2.2 — Potato, 3.0 — Woody, 3.1 — Sarge, 4.0 — Etch, 5.0 — Lenny, 6.0 — Squeeze, 7 — Wheezy, 8 — Jessie, 9 — Stretch, 10 — Buster, 11 — Bullseye, 12 — Bookworm, 13 (not released yet) — Trixie, Unstable — Sid). They are taken from the names of characters in the Toy Story movie. This animated film entirely composed of computer graphics was produced by Pixar Studios, with whom Bruce was employed at the time that he led the Debian project. The name “Sid” holds particular status, since it will eternally be associated with the Unstable branch. In the film, this character was the neighbor's child who always broke toys — so beware of getting too close to Unstable. Otherwise, Sid is also an acronym for “Still In Development”.